Συνδεδεμένη με τη γεωλογική ιστορία της Σαντορίνης είναι η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι, στα νότια του νησιού, ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς του Αιγαίου στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (α΄ μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ.). Η εγκατάλειψη του οικισμού καθώς και η διάσωσή του ως τις μέρες μας οφείλεται σε αυτήν καθαυτή την έκρηξη του ηφαιστείου. Τα ηφαιστειογενή υλικά που κάλυψαν εξολοκλήρου την πόλη διέσωσαν ακέραιες τις υλικές μαρτυρίες της ακμής της: ευρεία έκταση, πολυώροφες οικίες με εξαιρετικές τοιχογραφίες, υποδειγματικό αποχετευτικό σύστημα, λιθόστρωτοι δρόμοι και πλατείες και πλήθος από πολυτελή αγγεία και έπιπλα.
Κατά τους ιστορικούς χρόνους η πρωτεύουσα και μοναδικό αστικό κέντρο του νησιού, η αρχαία Θήρα, ιδρύθηκε (από Δωριείς αποίκους) σε μια φυσικά οχυρή τοποθεσία της ενδοχώρας, το Μέσα Βουνό. Η αρχαία πόλη, σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 369 μ., εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με την οικονομία του χώρου που είχαν να αντιμετωπίσουν οι ιδρυτές της, καθώς αναπτύσσεται πάνω σε επάλληλες αναβαθμίδες εκατέρωθεν μιας κεντρικής οδού. Το ιερό της Αρτέμιδος, η Αγορά, η Βασιλική Στοά και η Οικία των Βασιλιστών, το Γυμνάσιο των Νέων, το Θέατρο, το ιερό του Κάρνειου Απόλλωνα και το παρακείμενο «Άνδηρο των Εορτών» με την υποβλητική θέα προς τα νότια ξεχωρίζουν σε αυτήν τη λιγότερο γνωστή αρχαιολογική θέση του νησιού.
Ο εκπληκτικής ομορφιάς οικισμός της Οίας, στο μεγαλύτερο μέρος του υπόσκαφος, είναι ο πρώτος στην Ελλάδα που χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέος. Απολαύστε το ξακουστό ηλιοβασίλεμα το οποίο παρακολουθούν εκατοντάδες επισκέπτες κάθε απόγευμα. Εναλλακτικά, αξίζει να ανακαλύψετε και το εξίσου μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στον Προφήτη Ηλία στο Ημεροβίγλι.
Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Εμπορειό, παραδοσιακό χωριό με έντονο μεσαιωνικό χρώμα, οχυρωματική αρχιτεκτονική και στενά δρομάκια, και τους παλαιούς ανεμόμυλους που φτάνουν σε ύψος τα 6 μέτρα.
Πηγή: www.visitgreece.gr